De Streekweg 91 Den Andel
De bescheiden kerk van Den Andel is sinds de ingrijpende restauratie van 1991-1992 een aantrekkelijk gebouw: de afgewolfde topgevels werden hersteld, er waren geen ontsierende trekbalken overlangs en dwars door de gewelven meer en er kwamen fraaie gewelfschilderingen tevoorschijn. Bij deze restauratie ging het meeste geld en materiaal in de grond zitten: 38 betonpalen waarop een grote vloerplaat van ca. 45 cm. dikte, waarop nu de muren rusten.
De kerk uit de dertiende eeuw, oorspronkelijk aan Nicolaas gewijd, werd overkluisd met vier koepelvormige meloengewelven, waarbij het opmerkelijk is dat de ribben niet driedimensionaal zijn, maar ‘plat’ geschilderd. Diverse gewelfvlakken hebben baksteen-imitatie schilderingen in diverse verbanden, wat duidt op de vroegste situatie. De totaal andere schilderingen in de eerste travee hebben ondermeer ovale in elkaar gestoken ringmotieven, wat ietwat popart-achtig aandoet. Opmerkelijk zijn de strijdende ridders en dierfiguren op het gewelf van de derde travee, wat Den Andel ‘verbindt’ met de kerken van Westerwijtwerd en Campen (Ostfriesland). In later tijd zijn ten behoeve van de kerkbanken de wandpijlers onder de gordelbogen grotendeels weggekapt. In die tijd zullen ook de ramen zijn vergroot. De ramen aan de oostkant werden gedicht, toen daar na de Reformatie een kansel kwam; de huidige preekstoel is uit 1792. Rechts ervan is een sacramentnis, met deels oorspronkelijk traliewerk.
De toren stamt uit de veertiende eeuw. Voor zo’n bescheiden bouwwerk is de luidklok (J. Balthasar-1653) opvallend groot. De kleine klok bovenin werd in 1947 gegoten door de firma Van Bergen.
Het orgel werd in 1879 gemaakt door de firma P. van Oeckelen & Zonen. Destijds konden de kerkvoogden kiezen uit een instrument van vijf, zes, of negen registers (1400, 1800, of 2100 gulden). In december 1878 werd besloten voor het grootste orgel te gaan. Het instrument, geschilderd in een palissander-imitatie, is al jaren dringend aan restauratie toe. Dit geldt ook voor de ophanging van de grote klok. Het torenuurwerk werd gemaakt in 1842 door een smid in Warffum.
Sinds 2008 is het gebouw eigendom van de Stichting Oude Groninger Kerken. Het was voor deze stichting toen de eerste keer dat er op één middag drie kerkgebouwen werden overgenomen (Den Andel, Eenrum, Westernieland).
Dirk Molenaar, Eenrum
Foto's van de kerk vergroot >>>>>
Een aantal keren per jaar wordt door de Protestantse Gemeente Winsum-Halfambt een dienst gehouden in deze kerk.
Daarnaast zijn er met regelmaat activiteiten georganiseerd door de commissie Kerk in het Dorp - Den Andel >>>>>