Schaapweg 2 Westernieland
Het kerkgebouw van Westernieland was oorspronkelijk aan Maria gewijd, het dorp heette toen Mariaburen ‘in den Nijenlanden’. Bij de bouw in de dertiende eeuw werden drie gewelven aangebracht. De lage toren stamt uit de veertiende eeuw. In de loop der tijd is er veel van de middeleeuwse sfeer verdwenen. Zo werd in 1831 de overwelving vervangen door een houten balkenplafond en werden de ramen vergroot. De grootste verandering was, dat in 1877 de kerk uitwendig werd bepleisterd, waarbij de koorgevel aan de dorpskant extra fraai werd gemaakt door het aanbrengen van sierlijsten en kuifstukken boven de ramen. In 1926 moest er veel werk aan de naar het westen verzakte toren gebeuren. De hele westgevel werd toen in eigentijdse steen vernieuwd. Bij een restauratie in 2001-2002 verdween de witte kleur van het exterieur door een fraaie gele. Het vroegere koorgedeelte werd toen enigszins herschikt.
De kerk bezit een kansel uit 1660; aandoenlijk zijn de vrouwenhoofdjes die de preekstoel lijken te dragen. Het orgel werd in 1893 gemaakt door de firma Van Oeckelen uit Glimmen; het was het eerste orgel in deze kerk. Er moest worden gewoekerd met de ruimte om het binnenwerk er verantwoord in te krijgen.
De luidklok (Van Bergen, 1964) is de vervanger van een Brochhardt-klok uit 1753 die in de laatste oorlog gebleven is.
Dat de Westernielandster kerk zo excentrisch ligt ten opzichte van de bewoning heeft te maken met de beruchte Kerstvloed van 1717 toen het dorp grotendeels werd verwoest. Van de 50 huizen werden er 35 van de kaart geveegd, slechts 4 van de overgebleven huizen bleken nog bewoonbaar. Er waren 78 mensen verdronken en 66 paarden, 219 koeien, 21 varkens en 747 schapen.
Wat ten westen van de kerk was verwoest, werd niet meer opgebouwd en sindsdien staat de kerk aan de rand van het dorp. Eerder, in november 1686 was er de Sint Maartensvloed; in Westernieland verdronken toen 60 mensen, 29 paarden en 221 koeien. Er werden 38 huizen vernield.
Dat Westernieland en haar kerk landelijk meer bekendheid genieten dan bijvoorbeeld Den Andel, komt door het gebouw dat pal ten noorden van de kerk staat: de pastorie. Daar werd op 30 augustus 1944 de bekende cabaretier Freek de Jonge geboren. Zijn vader was predikant in Westernieland (gecombineerd met Saaxumhuizen) van 1942-1946. De Jonge's opvolger was Alje Klamer, die later bekend werd als radiopastor.
Dirk Molenaar, Eenrum
Foto's kerk (vergroot) >>>>>
Een aantal keren per jaar wordt door de Protestantse Gemeente Winsum-Halfambt een dienst gehouden in deze kerk.
Daarnaast zijn er met regelmaat activiteiten georganiseerd door de commissie Kerk in het Dorp - Westernieland >>>>>