PGWO Protenstantse Gemeente Winsum-Halfambt
Kerk in het Dorp / Dorpskerkenbeweging
Kerk in het Dorp (Jolanda Tuma)
Het is in januari precies vier jaar geleden dat de Protestantse gemeente Halfambt fuseerde met de Protestantse gemeente Winsum-Obergum tot onze huidige Protestantse gemeente Winsum-Halfambt. Het is ook sinds dat moment dat het project Kerk in het Dorp van start is gegaan. Een project dat is ontstaan uit de vraag van de kerkenraad van toenmalig Halfambt: hoe kunnen we na de fusie kerk zijn en blijven in onze dorpen. Het werd een vierjarig project waarin drie pijlers centraal staan: (1) kerkdiensten, (2) omzien naar elkaar en (3) activiteiten in de kerken van Eenrum, Den Andel en Westernieland. Er is deze vier jaar veel gebeurd. Er was elke maand een kerkdienst in één van de Halfambt kerken, elke eerste vrijdag van de maand een Open Poort met koffie, thee, appeltaart en een thema, elke zaterdag om 17 uur werd in Eenrum en Westernieland de klok geluid, er waren concerten in de kerk van Den Andel. Pelgrimstochten, Sint Jan vieringen, Palmpasen en advent- activiteiten met kinderen, Monnikenwerk. Ook werden de kerken opengesteld in de zomermaanden waar zeker hat afgelopen jaar heel veel mensen gebruik van hebben gemaakt om gewoon even binnen te lopen. In Westernieland werden bijvoorbeeld 1003 ‘turfjes’ geteld, wat betekent dat er minstens 1003 mensen de kerk hebben bezocht.
Steeds meer mensen zien de kerk als een bijzondere plek in het dorp en ook steeds meer mensen voelen zich verantwoordelijk voor dat mooie gebouw in het dorp. Het draagvlak voor het kerkgebouw is in de afgelopen vier jaren sterk vergroot. Steeds vaker komen mensen naar ons toe met de vraag of de kerk kan worden gebruikt voor bijvoorbeeld kunst, voor het zingen van kerstliederen of voor een begrafenis. En dat was precies wat we met het project kerk in het dorp voor ogen hadden:
Op de website van Kerk in het Dorp staat geschreven: ’Kerk in het Dorp is een initiatief om de middeleeuwse Groninger kerk in de dorpen Eenrum, Den Andel en Westernieland open en daardoor levend te houden. Kerk in het Dorp zoekt nieuwe wegen op oude gronden en verbindt daarbij spiritualiteit, natuur, muziek, kunst en cultuur. Door middel van lezingen, muziek, exposities, pelgrimages, maaltijden, of zomaar een stil half uur worden de kerken in de dorpen plekken waar velen zich thuis voelen. Kerk in het Dorp is ook: omzien naar elkaar, aandacht en ruimte voor zingeving en spiritualiteit. Kerk in het Dorp is van en voor het dorp. Kerk in het Dorp is een project, geïnitieerd en gefinancierd door de Protestantse gemeente Winsum-Halfambt.’
Nu, na vier jaar kwam de vraag, hoe nu verder. Het project Kerk in het Dorp had vier jaar de tijd gekregen om zich te ontwikkelen en te kijken of het iets zou kunnen worden. Het project heeft zich ontwikkeld en het lijkt wel degelijk ‘wat te worden’, maar het was nog te vroeg om het verder los te laten en op ‘eigen kracht’ verder te gaan. Daarom heeft de kerkenraad besloten om het project nog twee jaar financieel te ondersteunen. Dit betekent dat ik in elk geval nog twee bij de gemeente Winsum Halfambt betrokken blijf als pastor en coördinator van het project. De taakgroep Kerk in het Dorp, bestaande uit Wietse Wieringa, Ate Faber, Alie van Dijken en Jos Grashuis, zal de komende twee jaar gebruiken om een structuur voor kerk in het dorp te ontwikkelen waarmee ook duurzaam naar de toekomst toe de kerken van Den Andel, Eenrum en Westernieland open en levend kunnen worden gehouden.
Wil u meer weten over Kerk in het Dorp, kom dan gerust eens naar een dienst, een Open Poort op vrijdag of een van de vele andere activiteiten. Ook is een kijkje op de website www.kerkinhetdorp.nl natuurlijk een goed idee.
Dorpskerkenbeweging
Vanwege mijn werkzaamheden voor Kerk in het Dorp in Den Andel, Eenrum en Westernieland kwam ik zo’n twee jaar gelden in contact met het landelijk dienstencentrum van de Protestantse Kerk Nederland. Hier werd nagedacht over het opzetten van een Dorpskerkenbeweging. Van het een kwam het ander en sinds september 2018 ging ik als ‘dorpskerkambassadeur noord Nederland’ door het land. De Dorpskerkenbeweging van de PKN bestaat uit een team van vier mensen, een projectleider en drie dorpskerkambassadeurs (voor zuid, midden en noord Nederland). We hebben het afgelopen jaar veel contacten gelegd met dorpskerkgemeenschappen en zijn met hen in gesprek gegaan over de vraag hoe je kerk kunt zijn in het dorp. Veel dorpskerken zijn klein en het water staat soms aan de lippen om alles voor elkaar te houden. Als dorpskerkenbeweging proberen we een perspectiefwisseling in te zetten: Van ‘spanning’ naar ‘ontspanning’, van ‘de kerken lopen leeg’ naar ‘wij zijn er!’ en van ‘binnenskamers blijven zitten’ naar ‘de deuren open’. Wat we hebben gezien in onze rondreis langs een paar honderd dorpskerken is dat er heel veel mooie initiatieven zijn op het gebied van kerk en leefbaarheid, omzien naar elkaar, zorg voor de schepping etc. maar dat kerken dat van elkaar niet weten. Daarom zijn we verhalen gaan verzamelen om deze weer uit te delen, op onze rondreis, of via nieuwsbrief, website of facebook. Er blijkt van alles in beweging te zijn en de beweging wordt versterkt doordat dorpskerkgemeenschappen elkaar inspireren,
Na anderhalf jaar dorpskerkambassadeur te zijn geweest, na heel veel kerken te hebben bezocht in Groningen, Drenthe, Friesland en Noord Holland heb ik er voor gekozen mijn stokje over te dragen aan een nieuwe dorpskerkambassadeur voor noord Nederland. Ik hoop op freelance-basis wel bij de beweging betrokken te blijven. Hoewel ik slechts anderhalf jaar als ambassadeur heb kunnen werken, heb ik wel enorm veel ervaring opgedaan en heel veel mooie verhalen gehoord. Waar ik steeds weer door werd verrast was de kracht van de gemeenschap, van de groep mensen die elke zondag elkaar ontmoet in de kerk, mensen die de samenleving verrijken door het omzien naar elkaar zowel door een luisterend oor te bieden als door de zorg voor de minderbedeelden. Mensen die op allerlei manier de kerkdeuren openen, maaltijden verzorgen, bloemen brengen, kaarsen aansteken en nog heel veel meer.
Toen ik laatst op een zaterdag heel vroeg in mijn auto stapte om af te reizen naar De Rijp in Noord Holland was ik eigenlijk ontzettend moe. Weer zo’n lange reis en dat ook nog op zaterdag. Na dik twee uur rijden kwam ik aan in de kerkenraadskamer van PG de Rijp. De bezinningsochtend werd geopend door de voorzitter van de kerkenraad waarna de predikant een gedicht voorlas. Bij het horen van dat gedicht ontdooide ik, kwam tot rust en werd ik ontroerd. Waar worden nog zulke mooie woorden gesproken op een willekeurige zaterdagmorgen. Het is een lied van Huub Oosterhuis en zegt alles over ons als ‘mensen van de kerk’:
Vroeg in de morgen, donker was het nog
zijn wij gegaan, een keer
nog in ons hart de dichtheid van de nacht.
Jij bent niet wie wij dachten. Uit het vuur
riep ons bij naam een stem.
Wij zagen niets. Jij riep: ‘Ik zal er zijn’.
Op licht en schaduw, bomen aan de bron,
op stilte leek die naam.
Een gloed van liefde schroeide ons gezicht.
Jolanda Tuma
Jubileum Cantorij - hoogtepunten
<<
Jubileum Winsumer Cantorij
Geschiedenis van de Centrumkerk
Geschiedenis van de Gereformeerde Kerk (Hoofdstraat W36 Winsum)
In 1845 kocht de kleine Afgescheiden Gemeente Winsum-Obergum het op de plaats van het huidige kerkgebouw gelegen huis en schuur 'van de uurwerkmaker Berend Gerrits Klok en zijn echtgenote Anje Rypkes Beukema, om dat te gebruiken als kerkhuis en armhuis'. De schuur werd vanaf Pinksteren 1845 gebruikt als kerk. Twee jaar later was de noodzakelijke verbouw voltooid.
De gemeente groeide en kreeg in 1867 een eigen predikant. Het huis bij de kerk werd toen verbouwd tot pastorie. Voor het armhuis werd een woning in de Kerkstraat gekocht. In 1870 werd op de plaats van de 'kerkschuur' een nieuwe kerk gebouwd, die ongeveer zes keer zo groot was als het oude gebouw. Om dit mogelijk te maken werd de tuin van het buurhuis aan de noordzijde gekocht. Het nieuwe kerkgebouw was 10 meter breed en 20 meter lang en had aan de achterzijde een consistorie.
De gemeente bleef groeien -van 56 leden in 1849, naar 197 in 1875 en 820 in 1903. Daarvoor werd de kerk in 1906 uitgebreid met 2 zijvleugels en 2 galerijen. Om dat mogelijk te maken werd aan de noordzijde een strook grond gekocht, 1½ m. breed en 19 m. lang. In 1911 werd, door de aankoop van een kerkorgel, aan de achtergevel een galerij + platform gebouwd. Daaronder kwam een nieuwe kansel. In 1914 werd een nieuwe pastorie gebouwd, op de plaats van de oude.
De gemeente bleef groeien –naar 940 leden in 1920 tot 1350 in 1945. Dit betekende dat er voortdurend plannen werden gemaakt om het kerkgebouw te vergroten. In 1923 leidde dit tot aanzienlijke uitbreiding van de consistorie én tot het besluit op een andere plaats een verenigingsgebouw te bouwen –het gebouw Rehoboth, aan het noordwestelijk einde van de Schoolstraat. In 1928 werd het aantal zitplaatsen in de kerk uitgebreid, door de drie galerijen naar voren te verlengen. In de periode daarna waren er plannen voor uitbreiding in westelijke en noordelijke richting. In 1949 werd daarvoor het huis aan de noordzijde gekocht, dat eerst als kosterwoning werd gebruikt. Na kleine aanpassingen in 1954, werd het kerkgebouw in 1967 ingrijpend verbouwd. Toen werd ook de pastorie bij het gebouw getrokken en werd de kosterswoning aan de noordkant afgebroken. Als vervangende pastorie werd de woning aan de Regnerus Preadiniusstraat gekocht. Al in 1952 was, omdat de gemeente inmiddels 2 predikanten had, een tweede pastorie aangekocht.
De gemeente groeide nog steeds –naar 1670 leden in 1975 en 2025 in 1985. In 1981 werd het kerkgebouw opnieuw uitgebreid en kreeg het aan de voorzijde de huidige vorm. Nieuwbouw is toen overwogen, maar bleek te duur. De laatste uitbreiding dateert van 1990. Toen werden de achterzaal en de consistorie vernieuwd en werd daaronder een kelder voor de jeugd gebouwd. Tenslotte: in 1993 werd een nieuw orgel geplaatst.
Na de federatie in 2003 met de hervormde gemeente Winsum-Obergum c.a., kreeg de Gereformeerde Kerk de naam Centrumkerk.
De gegevens betreffende de kerk zijn ontleend aan het gedenkboek dat in 1993 is verschenen: H.B.Gerritsma, L.de Graaff (Jac.zn) en D. de Vries Gereformeerde kerk van Winsum-Obergum 1843-1993. In dat boek is de geschiedenis van het kerkgebouw met kaarten, tekeningen en foto's in beeld gebracht.